انقلاب در هوش مصنوعی و تجلی روح ماتریکس

هوش مصنوعی بسیار سریع تر از آنچه پیش از این تصور می شد، در حال توسعه و ترقی است. طی یک سال گذشته این شاخه از علم به حدی تحول یافته و نمود و بروز خود را در شاخه های دیگر از جمله رباتیک نشان داده که بسیاری از بزرگان حوزه فناوری و علم را نگران کرده است. نگران از اینکه مبادا آنچه زمانی برادران واچوفسکی در فیلم ماتریکس نمایش دادند به زودی زود محقق شود!

به گزارش «تابناک» در همین ماه گذشته بود که گوگل موفق شد با ماشین هوشمند خود ـ که مجهز به متودولوژی جدیدی در هوش مصنوعی است ـ یکی از بزرگترین بازیگران بازی Go در جهان را شکست دهد. آنچه این موفقیت را برای گوگل رقم زد، استفاده از تکنیک جدیدی در هوش مصنوعی به نام Deep Learning یا آموزش عمیق است؛ تکنیکی که به سرعت در حال متحول ساختن هوش مصنوعی است.

تا پیش از معرفی این تکنیک جدید، سیستم های هوش مصنوعی ناچار به دست به گریبان شدن با مشکلات عدیده ای بودند که برای حل آنها باید قواعد و اصول نا تمامی تعریف می شد؛ اما Deep Learning این فرایند را برای همیشه تغییر داده و منجر به آن شده که محققان روش های قدیمی در هوش مصنوعی را برای همیشه کنار بگذارند.

این تکنیک مبتنی بر شبیه سازی چندلایه و عظیمی از شبکه های مجازی عصبی است که به یک رایانه یا یک سیستم رایانه ای، این امکان را می دهد که به سادگی الگوهای تجریدی را فرا بگیرد. دقیقا شبیه آنچه مغز انسان بر اساس آن عمل می کند. این تکنیک امکان حل بسیاری از مسائل و مشکلات شناختی برای رایانه ها را فراهم کرده است.

یکی از مهمترین منابع تغذیه این تکنیک، داده های عظیم است که این روزها به لطف گسترش روزافزون اینترنت و دسترسی به خدمات آنلاین به سادگی در دسترس است. در کنار این، افزایش قدرت پردازشی رایانه ها بسیار کمک می کند تا این حجم عظیم از داده ها با سرعت هرچه بیشتر پردازش شده و با استفاده از حسگرهای دقیق، هوش مصنوعی موفق به حل مشکلات و مسائلی شود که تا پیش از این ممکن نبود.

امروزه همه شرکت های بزرگ در حال سرمایه گذاری بر روی هوش مصنوعی هستند و تکنیک Deep Learning را در بسیاری از خدمات و محصولات خود به خدمت می گیرند. جالب تر از همه آنکه این شرکت ها این تکنولوژی را تنها برای خود نگاه نداشته اند و در حال اشاعه و گسترش عمومی آن هستند. گوگل به تازگی خبر داده که کد سیستم هوش مصنوعی مجهز به تکنیک Deep Learning خود را به شکل متن باز منتشر می کند، فیسبوک رایگان سیستم جدید هوش مصنوعی خود را برای علاقه مندان منتشر کرده است، پروژه Open AI ایلان ماسک در همین مسیر قدم برمی دارد و شرکت IBM نیز SystemML خود را به شکل متن باز ارائه می کند.

دلیل این امر واضح است. آنچه تکنیک Deep Learning محتاج آن است دسترسی به داده های بیشتر برای آموزش دقیق تر و عمیق تر است که منجر به تولید الگوریتم های بهتر خواهد شد. الگوریتم های بهتر نتایج بهتر برای مشتریان را نتیجه می دهد که در نتیجه آنها با اشتیاق بیشتری داده های خود را در اختیار قرار می دهند:

از همین جاست که ماجرای قدیمی مرغ و تخم مرغ برای بار دیگر وارد دنیای ما می شود. بدون داده های عظیم تولید الگوریتم های جدید ممکن نیست و بدون الگوریتم های کاربردی به دست آوردن داده های بهتر و بیشتر ممکن نخواهد بود.

این موضوع ما را به یاد دیالوگی ماندگار در فیلم ماتریکس می اندازد؛ جایی که «مورفیوس» خطاب به «نیو» شروع به تشریح آنچه بعد از تسلط ماشین ها بر دنیای انسان ها رخ داده می کند و با این جمله آغاز می کند: نمی دانیم کدام یک از ما ابتدا حمله را آغاز کرد. ما یا آنها (ماشین ها).

واقعیت آن است که هوش مصنوعی با توجه به روندی که اکنون دارد، در آینده نزدیک کل دنیای ما را در بر خواهد گرفت. خودروهای هوشمند، خانه های هوشمند، ربات های هوشمند انسان نما، سیستم عامل های هوشمند (به یاد فیلم Her) صندلی های هوشمند ـ که شرکت نیسان همین حالا نیز تولید کرده است ـ و یک دنیای کاملا هوشمند.

احتمالا در آینده نزدیک ربات های نرم افزاری همه دانش ما را برای ما فراهم خواهند کرد و به عنوان معلمان و استادان ما فعالیت می کنند. دانش انسانی به دست ربات ها تولید می شود و ذهن منطقی این هوش، به سادگی بر ذهن تجریدی بشر تسلط می یابد. چه کسی فکر آن را می کرد که هوش مصنوعی انسان ساخته گوگل، به ذهن یک دان 9 بازی Go غلبه کند؟

چندی پیش، یکی از متخصصان هوش مصنوعی اشاره کرده بود که این تکنولوژی تا به آنجا پیش خواهد رفت که برنامه نویسان را از برنامه نویسی باز خواهد داشت و کنترل همه چیز را به دست خواهد گرفت. بیل گیتس و استیون هاوکینگ و بسیاری دیگر از بزرگان علم و تکنولوژی در مورد تبعات تسلط و شیوع این تکنولوژی هشدار داده اند و به نظر میرسد که راه زیادی تا تحقق آنچه ماتریکس در مورد هوش مصنوعی تصویر کرده بود، نمانده است.

آیا زمانی خواهد رسید که انسان ها برده های به خواب رفته ماشین های هوشمندی که زمانی خود آنها را خلق کرده اند، شده باشند. هیچ کس از آینده تکنولوژی خبر ندارد؛ اما یک نکته مسلم است و آن اینکه به همان اندازه که باید از پیروزی های هوش مصنوعی شگفت زده و هیجان زده بود، از تبعات و عوارض جانبی آن نیز باید اندیشناک و بیمناک بود.